Erkin gaçma tizlenmesi

Erkin gaçma. Erkin gaçma tizlenmesi

Jisimleriñ dine agyrlyk güýjiniñ täsiri astyndaky hereketine erkin gaçma diýilýär. Erkin gaçma gönüçyzykly deñ tizlenýän hereketdir. Onuñ tizlenmesi g harpy bilen belgilenýär. Erkin gaçma tizlenmesiniñ orta bahasynyñ ululygy g= 9,80665 m/ s2 deñdir, ýöne köplenç g = 9,8 m/ s2 diýip alynýar. Ýeriñ polýuslarynda ol 9,83 ekwatorda 9,78 m/ s2 –dyr. g-niñ bahasy Aýda 1,62, Wenerada 8,69 m/ s2, Günde 274 m/ s2 we ş.m. 1.Islendik wagt pursatynde jisimiñ tizligi

$v=v_0+gt$

Eger-de jisim dynçlyk ýagdaýyndan erkin gaçma tizligine başlasa, onda t wagtdan soñky tizlik $v=gt$

2.Başlangyç tizligi υo bolan jisimiñ h aralygy geçenden soñky tizligi $v=\sqrt{v_0^2+2gh}$ formula bilen añladylýar. Eger-de jisimiñ başlangyç pursatda tizligi nola deñ bolsa ($v_0=0$), onda $v=\sqrt{2gh}$ bolar.

3.Erkin gaçýan jisimiñ t wagtynyñ dowamynda orun üýtgemesi $h=v_0\cdot t+\frac{g\cdot t^2}{2}$ formulanyñ kömegi bilen tapylýar. Dynçlyk ýagdaýyndan ($v_0=0$) gaçmaga başlan jisim üçin $h=\frac{g\cdot t^2}{2}$ wertikal zyñylan jisimiñ hereketi deñhaýallanýan hereketdir.
υ = υo – gt

$v=\sqrt{v_0^2-2gh}$

$h=v_0\cdot t-\frac{g\cdot t^2}{2}$