Erkin gaçma tizlenmesi sahypasynyň çeşmesini gör

===Erkin gaçma. Erkin gaçma tizlenmesi===
Jisimleriñ dine agyrlyk güýjiniñ täsiri astyndaky hereketine erkin gaçma diýilýär. Erkin gaçma gönüçyzykly deñ tizlenýän hereketdir. Onuñ tizlenmesi '''g''' harpy bilen belgilenýär. Erkin gaçma tizlenmesiniñ orta bahasynyñ ululygy g= 9,80665 m/ s2 deñdir, ýöne köplenç g = 9,8 m/ s2 diýip alynýar. Ýeriñ polýuslarynda ol 9,83 ekwatorda 9,78 m/ s2 –dyr. g-niñ bahasy Aýda 1,62, Wenerada 8,69 m/ s2, Günde 274 m/ s2 we ş.m. 
1.Islendik wagt pursatynde jisimiñ tizligi 

<math>v=v_0+gt</math>

Eger-de jisim dynçlyk ýagdaýyndan erkin gaçma tizligine başlasa, onda t wagtdan soñky tizlik 
<math>v=gt</math>

2.Başlangyç tizligi υo bolan jisimiñ h aralygy geçenden soñky tizligi
<math>v=\sqrt{v_0^2+2gh}</math>
formula bilen añladylýar. 
Eger-de jisimiñ başlangyç pursatda tizligi nola deñ bolsa (<math>v_0=0</math>), onda <math>v=\sqrt{2gh}</math> bolar.

3.Erkin gaçýan jisimiñ t wagtynyñ dowamynda orun üýtgemesi 
<math>h=v_0\cdot t+\frac{g\cdot t^2}{2}</math>
formulanyñ kömegi bilen tapylýar. Dynçlyk ýagdaýyndan (<math>v_0=0</math>) gaçmaga başlan jisim üçin 
<math>h=\frac{g\cdot t^2}{2}</math>
wertikal zyñylan jisimiñ hereketi deñhaýallanýan hereketdir.
<br />'''υ = υo – gt'''<br />

<math>v=\sqrt{v_0^2-2gh}</math>

<math>h=v_0\cdot t-\frac{g\cdot t^2}{2}</math>
[[Kategoriýa:Fizika]]